Termin "telefon IP" odnosi się do telefonu, który umożliwia działanie komunikacji głosowej za pośrednictwem protokołu internetowego i Internetu lub intranetu; często mówi się o tzw. telefonii Voice-over-IP (VoIP). Telefon IP przekształca analogowe sygnały głosowe na sygnały cyfrowe i umieszcza je w pakietach danych, które mogą być przenoszone za pośrednictwem protokołu internetowego.
Telefony IP mogą być realizowane jako urządzenia albo rozwiązania programowe. Oprogramowanie telefonu IP to program, który jest zainstalowany na komputerze i korzysta z połączenia internetowego w celu wymiany danych głosowych. Komputer dodatkowo wymaga mikrofonu i głośnika lub słuchawek. Dzięki temu, że zawsze jest możliwość dołączenia urządzeń VoIP do Internetu, telefony IP mogą być również wykorzystywane przez zmieniających miejsce pobytu.
Jest również możliwość przemiany, za pomocą odpowiednich adapterów, tradycyjnych telefonów w telefony VoIP. Aby użytkownik mógł komunikować się za pomocą telefonu IP z użytkownikami konwencjonalnej sieci telefonicznej (analogowej lub cyfrowej), w poszczególnych sieciach instalowane są specjalne bramy, które realizują przejścia od głosu do sieci danych i odwrotnie.
Ogromną zaletą telefonii VoIP jest to, że jej użytkownicy potrzebują jedynie podłączenia do sieci. Cały proces komunikacji jest obsługiwany za pomocą tego połączenia internetowego. W ten sposób możliwe jest zminimalizowanie kosztów infrastruktury i sieci połączeń.